De Belgische Boom van het Jaar 2020, de ‘Vierstammige Overlever’, pronkt naast de Menenpoort. Bovenop zijn unieke locatie is deze kastanjeboom de enige levende getuige van de beide oorlogsrampen die de stad Ieper en haar vestigingen teisterden. Ondanks de oorlogsverwoestingen bloeide de boom terug open en symboliseert er nu de overlevingskracht. Een boom van 160 jaar oud met een omtrek van maar liefst 9.10 meter, een uniek levend oorlogsmonument dat Europese erkenning verdient.  

De Ieperse burgemeester Emmily Talpe en schepen van Landschap Valentijn Despeghel hebben – door de huidige coronamaatregelen – de Vierstammige Overlever zonder grote ceremonie officieel gehuldigd als Boom van het Jaar. Dat gebeurde met de bevestiging van het officiële plakkaatje bij de boom en het in ontvangst nemen van het certificaat. Voor de gelegenheid hebben ook twee klaroeners de Last Post geblazen bovenaan de trappen bij de Menenpoort. Dit zal te zien zijn in een nieuwe campagnevideo over de Belgische Boom van het Jaar. De video wordt op dinsdag 2 februari gelanceerd om zoveel mogelijk mensen op te roepen om ook hun stem te geven aan de Ieperse boom in de verkiezing ‘European Tree of the Year’.

Burgemeester Emmily Talpe: “Onze Vierstammige Overlever is een sterk symbool van Ieper, onze stad. Zij draagt een indrukwekkende geschiedenis met zich mee en is niet kapot te krijgen. Wij zijn trots! Als een stille getuige van de Groote Oorlog onderstreept ze mee de missie van Ieper Vredesstad: Nooit meer oorlog. Geef onze boom jouw stem en laat ook zo deze vredesboodschap door Europa waaien!”

Schepen van Landschap Valentijn Despeghel : “Voor onze Belgische Boom van het Jaar krijgen we een geldprijs. Daarmee zullen we de boom weer in optimale conditie brengen. Zo zullen we bekijken of er snoei nodig is en welke wortelverbetering we kunnen doen. We zijn blij dat we onze Vierstammige Overlever zo extra in ere kunnen houden.”

Geef deze unieke overlever jouw stem

Stemmen voor de impressionante ‘Vierstammige Overlever’ kan vanaf 1 februari 2021 tot 28 februari 2021 op de website www.treeoftheyear.org (www.treeoftheyear.org/BE). De winnaar wordt bekendgemaakt op 17 maart 2021 tijdens de online award ceremonie.

De boom vertelt zelf haar verhaal

Wie een bezoekje brengt aan de Vierstammige Overlever, kan een QR-code scannen. Dan komt de boom eigenlijk een beetje tot leven en vertelt ze zelf haar verhaal. Surf naar www.ieper.be/boom-vertelt om het audiobestand te beluisteren.

De unieke overlever: Het verhaal  

De ‘Vierstammige Overlever’ werd genomineerd voor deze wedstrijd door de stad Ieper. De boom werd aangeplant rond 1860, toen de militaire vesting in Ieper tot een publiek wandelpark werd omgevormd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de middeleeuwse stad totaal vernietigd. Het lijkt dan ook logisch dat geen enkele boom in de stad of op de vestingen de vier jaar oorlogsgeweld overleefde. En toch.

Een aantal, toen ongeveer 50-jarige, vestingbomen trotseerde het oorlogsgeweld dankzij hun standplaats op de binnenzijde van de stadswallen. Door deze positie beschermde de vestingwal zelf de bomen tegen de onophoudelijke beschietingen. Let wel: alle vestingbomen werden, zonder uitzondering, beschadigd of vernietigd. Maar uit de stronken of stamvoeten wist toch een aantal bomen spontaan te herstellen en opnieuw uit te groeien. “Net zoals de stad, die als een Fenix uit haar as opsteeg”.

Hoeveel vooroorlogse bomen zich spontaan konden herstellen is niet geweten, wellicht slechts een tiental. Deze ‘overlevers’ kregen het echter opnieuw benauwd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Niet door beschietingen of bombardementen, maar door de hakbijl. Vele huishoudens hadden tekort aan brandstof. De Ieperlingen zelf velden ’s winters vele vestingbomen om brandhout te winnen. Het stadsbestuur liet begaan want iedereen had het koud. Slechts twee bomen doorstonden de beide oorlogsperiodes: de vierstammige tamme kastanje (Castanea sativa) en een driestammige boomhazelaar. Deze unieke ‘overlevers’ van de oorspronkelijke, 19de eeuwse vestingaanplantingen staan op de wallen langs de Kasteelgracht. De vierstammige kastanje groeit op de helling nabij de Menenpoort. De locatie is op zich al heel bijzonder en imponerend. Uit de stronk van de tamme kastanje groeiden na de Eerste Wereldoorlog vier nieuwe stammen op. Honderd jaar later ontwikkelden die zich tot een indrukwekkende, vierstammige reus. De stamomtrek van de stronk bedraagt niet minder dan 9.10 meter. De naam ‘Vierstammige Overlever’ past dan ook wonderwel bij deze unieke Ieperse vestingboom. 

De wedstrijd Boom van het Jaar – Tree of the Year

De wedstrijd Belgische Boom van het Jaar gaat jaarlijks op zoek naar de meest opmerkelijke bomen van België. Bij de selectie van finalisten kijkt de jury vooral naar het verhaal van de bomen; de geschiedenis, rol voor voorbijgangers of waarde in de omgeving. Kortom, bomen die de gemeenschap met elkaar en met de natuur verbinden. Iedereen kan een boom insturen waarna de jury en een publieke stemming beslissen over de winnaar. Dit initiatief draagt bij tot de bekendheid van opmerkelijke bomen bij het grote publiek en benadrukt eveneens de nood aan een goede verzorging van deze bomen. Georganiseerd door SBNL-VL (Stichting Behoud Natuur en Leefmilieu Vlaanderen), daartoe financieel ondersteund door het Fonds Baillet Latour.

In 2020 werd de ‘Vierstammige Overlever’ verkozen als ‘Belgische Boom van het Jaar’ met een grote meerderheid aan stemmen. De inzender van deze boom, de Stad Ieper, kreeg hiervoor een prijs aangeboden t.w.v. €2500. De boom zelf stoot nu door naar de Europese finale.

De Europese finale werd opgezet in 2011 door een stijgende populariteit van de nationale wedstrijden in verschillende landen. Sindsdien nemen er tot 16 landen per jaar deel aan deze internationale finale, waarin ook vooral wordt gekeken naar het verhaal van de boom en zijn symboliek. Dit initiatief wordt op Europees niveau georganiseerd door de Environmental Partnership Association. Een publieke stemming beslist over de grote winnaar.

U vindt meer op de site van de Belgische wedstrijd: www.boomvanhetjaar.be, of op deze van de Europese wedstrijd: https://www.treeoftheyear.org/

Stemmen (kan op twee bomen) kan hier: https://www.treeoftheyear.org/...